ประเมินหลักสูตร

  ความหมายของการประเมินหลักสูตร นักการศึกษาหลายท่านได้ให้ความหมายของการประเมินหลักสูตรไว้ต่างๆกันดังนี้

          ลี ครอนบาค (Lee Cronbach, 1970) ให้ความหมายว่า การประเมินหลักสูตรคือ การรวบรวมข้อมูลและการใช้ข้อมูลเพื่อตัดสินใจในเรื่องโปรแกรมหรือหลักสูตรการศึกษา

          สตัฟเฟิลบีมและคณะ (Stufflebeam; et al., 1971)  ให้ความหมายของการประเมินหลักสูตรไว้ว่า การประเมินหลักสูตรคือ กระบวนการหาข้อมูล เก็บข้อมูล เพื่อนำมาใช้เป็นประโยชน์ในการตัดสินหาทางเลือกที่ดีกว่าเดิม

          สุมิตร คุณานุกร (2523) กล่าวถึงการประเมินหลักสูตรไว้ว่า การประเมินหลักสูตรคือการหาคำตอบว่าหลักสูตรสัมฤทธิ์ผลตามที่กำหนดไว้ในจุดมุ่งหมายหรือไม่มากน้อยเพียงใด และอะไรเป็นสาเหตุการประเมินหลักสูตรเพื่อตัดสินสัมฤทธิ์ผลของหลักสูตรนั้น มีขอบเขตรวมถึง การวิเคราะห์ตัวหลักสูตร การวิเคราะห์กระบวนการการนำหลักสูตรไปใช้ การวิเคราะห์สัมฤทธิ์ผลทางการเรียนของนักเรียน การวิเคราะห์โครงการประเมินหลักสูตร

          จากที่กล่าวมาจะเห็นได้ว่านักการศึกษาได้ให้ความหมายไว้ 2 ลักษณะ คือ ความหมายแรกเป็นการให้ความหมายในแง่ที่เกี่ยวกับสิ่งที่ต้องการทำประเมิน และความหมายที่ 2 จะให้ในแง่ของกระบวนการประเมินผล ส่วนความหมายของการประเมินผลหลักสูตรก็หมายถึงการรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูล แล้วนำข้อมูลมาใช้ในการตัดสินหาขอบกพร่องหรือปัญหา เพื่อหาทางปรับปรุงแก้ไข

 จุดมุ่งหมายของการประเมินหลักสูตร

1              เพื่อหาทางปรับปรุงแก้ไขสิ่งบกพร่องที่พบในองค์ประกอบต่างๆของหลักสูตร การประเมินผลในลักษณะนี้มักจะดำเนินในช่วงที่การพัฒนาหลักสูตรยังคงดำเนินการอยู่

2              เพื่อหาทางปรับปรุงแก้ไขระบบการบริหารหลักสูตร การนิเทศกำกับดูแล และการจัดกระบวนการเรียนการสอนให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น

3              เพื่อช่วยในการตัดสินใจของผู้บริหารว่าควรจะใช้หลักสูตรต่อไปอีก หรือควรยกเลิกการใช้หลักสูตรเพียงบางส่วนหรือยกเลิกทั้งหมด

4              เพื่อต้องการทราบคุณภาพของผู้เรียนซึ่งเป็นผลผลิตของหลักสูตรว่ามีการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมไปตามความมุ่งหวังของหลักสูตรหลังจากผ่านกระบวนการทางการศึกษามา อย่างไรก็ตามการประเมินผลในลักษณะนี้จะดำเนินการในขณะที่มีการนำหลักสูตรไปใช้ หรือหลังจากที่ใช้หลักสูตรไปแล้วระยะหนึ่งก็ได้

ระยะของการประเมินหลักสูตร

          ระยะที่  1  การประเมินหลักสูตรก่อนนำหลักสูตรไปใช้  เมื่อสร้างหลักสูตรฉบับร่างเสร็จแล้ว ก่อนจะนำหลักสูตรไปใช้จริงจึงควรมีการประเมินตรวจสอบคุณภาพ การประเมินระยะนี้ต้องอาศัยความคิดเห็นจากผู้เชี่ยวชาญทางด้านพัฒนาหลักสูตร ด้านเนื้อหา ด้านวิชาชีพครู ด้านวัดผล เป็นต้น

          ระยะที่  2  การประเมินหลักสูตรระหว่างการดำเนินการใช้หลักสูตร  ในขณะที่กำลังมีการใช้หลักสูตร ควรมีการประเมินเพื่อตรวจสอบว่าหลักสูตรนำไปใช้ได้ดีเพียงใด จะได้แก้ไขปรับปรุงให้เหมาะสม

          ระยะที่  3  การประเมินหลักสูตรหลังการใช้หลักสูตร  หลังจากที่มีการใช้มาแล้วระยะหนึ่งหรือครบกระบวนการเรียบร้อยแล้ว ควรจะประเมินหลักสูตรทั้งระบบเพื่อสรุปผลตัดสินว่าหลักสูตรที่จัดทำขึ้นนั้น ควรจะใช้ต่อไป หรือปรับปรุงให้ดีขึ้น หรือควรจะยกเลิก

ที่ต้องประเมินในเรื่องหลักสูตร

1. การประเมินเอกสารหลักสูตร  เป็นการตรวจสอบคุณภาพขององค์ประกอบต่างๆของหลักสูตรว่า จุดหมาย จุดประสงค์ โครงสร้างเนื้อหาสาระ วิธีการวัดประเมินนักเรียน มีความสอดคล้อง เหมาะสม ครอบคลุม ถูกต้องตามหลักการพัฒนาหลักสูตรหรือไม่เพียงใด และควรให้ผู้รู้ ผู้เชี่ยวชาญ เป็นผู้ประเมิน

1.1           การตรวจสอบโดยคณะพัฒนาหลักสูตร  ในการทำหลักสูตรให้ถูกต้องและสมบูรณ์มากที่สุดหรือป้องกันการผิดพลาด ควรมีการตรวจสอบภายในหรือประเมินเอกสารหลักสูตรเสียก่อนโดยคณะพัฒนาหลักสูตร

1.2           การตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญ  หลังจากคณะพัฒนาหลักสูตรได้ตรวจสอบเอกสารหลักสูตรที่ร่างขึ้นเสร็จแล้ว ขั้นต่อไปควรส่งให้ผู้เชี่ยวชาญทำการตรวจสอบและประเมินอีกครั้งหนึ่ง

2. การประเมินการใช้หลักสูตร  เป็นการตรวจสอบว่าหลักสูตรสามารถนำไปใช้ได้ดีกับสถานการณ์จริงเพียงใด การจัดการเรียนการสอนตามหลักสูตรทำอย่างไร มีปัญหาอุปสรรคอะไรในการใช้หลักสูตร เพื่อจะได้แก้ไขปรับปรุงให้ดีขึ้น วีการประเมินอาจใช้การสังเกต สัมภาษณ์ และส่งแบบสอบถามให้ครูผู้สอน ผู้บริหาร นักเรียน ผู้ปกครอง เป็นต้น

3. การประเมินสัมฤทธิ์ผลของหลักสูตร  โดยทั่วไปจะดำเนินการหลังจากได้มีผู้สำเร็จการศึกษาจากหลักสูตรนั้นๆไปแล้ว การประเมินนี้จะจะทำการติดตามความก้าวหน้าของผู้สำเร็จการศึกษาว่าประสบความสำเร็จในงานเพียงใด มันเป็นการตรวจสอบสัมฤทธิ์ผลทางวิชาการ และไม่วิชาการของผู้เรียน

4. การประเมินระบบหลักสูตร  เป็นการประเมินในลักษณะที่สมบูรณ์และมีความซับซ้อนมาก กล่าวคือการประเมินหลักสูตรจะมีความเกี่ยวข้องกับองค์ประกอบอื่นที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับหลักสูตรด้วย เช่น ทรัพยากรที่ต้องใช้ ความสัมพันธ์ของระบบหลักสูตรกับระบบบริหารโรงเรียน ระบบการจัดการเรียนการสอน ระบบวัดประเมินการเรียนการสอน เป็นต้น

 

ประโยชน์ของการประเมินหลักสูตร

1              ทำให้รู้ว่าหลักสูตรมีข้อดี ข้อเสียตรงไหน จะได้แก้ไขได้ถูกจุด

2              ข้อมูลที่ได้จากประเมิน จะช่วยในการวางแผนการสอน

3              ช่วยส่งเสริมการเรียนของผู้เรียน

4              ช่วยปรับปรุงการบริหารในสถานศึกษา

5              ช่วยในการแนะแนว

6              ช่วยชี้ให้เห็นคุณค่าของหลักสูตร