การนำหลักสูตรไปใช้

ความหมายของการบริหารจัดการหลักสูตร

          การบริหารจัดการหลักสูตรเป็นขั้นตอนหนึ่งในกระบวนการพัฒนาหลักสูตรที่มีความสำคัญมากเพราะเป็นขั้นตอนหนึ่งที่ชี้ให้เห็นถึงความสำเร็จหรือความล้มเหลวของหลักสูตร  นักพัฒนาหลักสูตรได้ให้ความหมายของการนำหลักสูตรไปใช้ไว้หลายแง่มุมดังนี้

          สุมิตร คุณากร (2523) กล่าวว่า  การนำหลักสูตรไปใช้เป็นการรวมกิจกรรม 3 ประเภท โดยได้อธิบายกิจกรรมทั้ง 3 ประเภทดังนี้

         1 การแปลงหลักสูตรไปสู่การสอน  หลักสูตรระดับชาติจะกำหนดจุดหมาย เนื้อหาวิชา การประเมินผลไว้อย่างกว้างๆ ครูจึงไม่สามารถนำหลักสูตรไปสอนได้หากยังไม่มีการดัดแปลงให้เหมาะ

          2 การจัดปัจจัยและสภาพต่างๆภายในโรงเรียนให้หลักสูตรบรรลุถึงเป้าหมาย  การนำหลักสูตรมาปฏิบัตินั้นเกิดขึ้นที่โรงเรียน ผู้บริหารควรสำรวจปัจจัยและสภาพต่างๆของโรงเรียนว่าเหมาะสมกับการนำหลักสูตรมาปฏิบัติหรือไม่

          3 การสอนของครู  การเอาใจใส่ต่อการสอนให้สอดคล้องกับจุดมุ่งหมายของหลักสูตร การเลือกวิธีการสอนที่เหมาะสม เหล่านี้เป็นปัจจัยที่จะชี้ชะตาหลักสูตรทั้งสิ้น ส่วนผู้บริหารก็ต้องคอยให้ความสะดวกและกำลังใจแก่ครู

          สงัด อุทรานันท์ (2532) กล่าวว่า ระบบการใช้หลักสูตรเป็นระบบย่อยในการพัฒนาหลักสูตร ประกอบด้วย ระบบการร่างหลักสูตร ระบบการใช้หลักสูตร ระบบการประเมินหลักสูตร ในส่วนการใช้หลักสูตรมีงานหลักที่เกี่ยวข้องอยู่ 3 ลักษณะ คือ

          1 งานบริหารและการบริการหลักสูตร คือ การดำเนินการในเรื่องการเตรียมบุคลากรก่อนที่จะนำหลักสูตรไปใช้ โดยการจัดให้มีการให้ความรู้หรือชี้แจงให้ผู้ที่จะใช้หลักสูตรเข้าใจถึงจุดหมาย หลักการ โครงสร้าง แนวทางจัดกิจกรรมการเรียนการสอนและวัดประเมินผลตามหลักสูตรที่ได้จัดทำขึ้น

          2 งานดำเนินการเรียนการสอนตามหลักสูตร  เริ่มตั้งแต่ปรับปรุงหลักสูตร ทำแผนการสอน ไปสู่ภาคปฏิบัติ จัดกิจกรรมการเรียนการสอน การวัดประเมิน

          3 งานสนับสนุนและส่งเสริมการใช้หลักสูตร ได้แก่ การนิเทศและติดตามเพื่อติดตามผลการใช้หลักสูตรในโรงเรียนว่าดำเนินการด้วยความถูกต้องหรือมีปัญหาเกิดขึ้นหรือไม่ นอกจากนี้อาจให้การสนับสนุนและส่งเสริมการใช้หลักสูตรด้วยการตั้งศูนย์วิชาการหรือจัดตั้งโรงเรียนตัวอย่าง

          วิชัย วงษ์ใหญ่ (2521) กล่าวว่า การนำหลักสูตรไปใช้ควรมี 8 ขั้นตอน ดังนี้

          1 การเตรียมวางแผนงานเพื่อใช้หลักสูตรใหม่  ผู้บริหารจะต้องศึกษาวิเคราะห์หลักสูตรในเรื่องจุดมุ่งหมายที่แท้จริง

          2 การเตรียมการจัดอบรมครูเพื่อใช้หลักสูตรใหม่  จะต้องพิจารณาวางโครงการฝึกอบรมให้ชัดเจนและมีขั้นตอน

          3 การจัดครูเข้าสอน  ครูจะต้องมองเห็นความสำคัญและก้าวให้ทันกับเหตุการณ์

          4 การจัดตารางการสอน  ควรคำนึงถึงความเหมาะสมในเรื่องระดับความยากง่าย วัย ความสามารถของผู้เรียน ตลอดจนชั่วโมงการสอนของครู

          5 การจัดบริการวัสดุประกอบหลักสูตรและสื่อการเรียน  ได้แก่การทำโครงการสอน แผนการสอน พัฒนาคู่มือครู แบบเรียนและสื่อการเรียน ซึ่งต้องอาศัยบุคคลหลายฝ่ายช่วยเหลือ

          6 การประชาสัมพันธ์การใช้หลักสูตร  เพื่อให้ประชาชนในชุมชนได้ทราบว่าการใช้หลักสูตรใหม่นั้นลูกหลานของเขาหรือตัวเขาจะเกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างไรในการเรียนรู้

          7 การจัดสภาพแวดล้อมและการเลือกสรรโครงการกิจกรรมหลักสูตร  ได้แก่สภาพแวดล้อมและกิจกรรมภายนอกห้องเรียน ถ้าได้เลือกสรรอย่างดีจะก่อให้เกิดประโยชน์อย่างมากต่อครูและนักเรียน

          8 การจัดโครงการประเมินผลการใช้หลักสูตรและการปรับปรุงหลักสูตร  เป็นสิ่งสำคัญและต้องทำเป็นขั้นตอน

ความสำคัญของการบริหารจัดการหลักสูตร

          อาจสรุปได้ว่า  การบริหารจัดการหลักสูตรและการนำหลักสูตรไปใช้เป็นกิจกรรมที่กว้างขวาง มีลำดับขั้นตอนและเป็นกระบวบการ โดยเริ่มต้นจากการทำความเข้าใจและวิเคราะห์หลักสูตร การจัดทำเอกสารประกอบหลักสูตรอันเป็นการแปลงไปสู่การสอน การจัดบุคลากร การจัดปัจจัยสนับสนุนการใช้หลักสูตร การจัดกิจกรรมต่างๆ การวัดและประเมินผลการเรียนการสอน การนิเทศติดตามผลทุกขั้นตอน 

 กระบวนการบริหารการจัดการหลักสูตรสถานศึกษา

          กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ (2545) มีคำสั่งให้ใช้หลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2544 ซึ่งเป็นหลักสูตรแกนกลางที่มีลักษณะเป็นกรอบกว้างๆ มีสาระและมาตรฐานการเรียนรู้ทั้ง 8 กลุ่ม เป็นแนวทางให้สถานศึกษานำไปจัดทำหลักสูตรของสถานศึกษา ผู้บริหารและครูต้องทำหน้าที่เป็นผู้พัฒนาหลักสูตรนอกเหนือจากหน้าที่การสอน เมื่อสถานศึกษาสร้างหลักสูตรแล้วต่อไปก็จะเป็นขั้นตอนการนำหลักสูตรไปใช้ ซึ่งต้องมีกระบวนการจัดการหลักสูตรเพื่อการใช้หลักสูตรอย่างมีประสิทธิภาพ ในการบริหารหลักสูตรสถานศึกษาจะประกอบด้วย 7 ภารกิจดังนี้

 ภารกิจที่ 1  การเตรียมความพร้อมของสถานศึกษา  

ภารกิจที่ 2 การจัดทำหลักสูตรสถานศึกษา

ภารกิจที่ 3 การวางแผนดำเนินการใช้หลักสูตร

ภารกิจที่ 4  การดำเนินการบริหารหลักสูตร (ใช้หลักสูตร)

ภารกิจที่ 5  การนิเทศ กำกับ ติดตาม ประเมินผล 

ภารกิจที่ 6  การสรุปผลการดำเนินงานของสถานศึกษา 

ภารกิจที่ 7  การปรับปรุงพัฒนากระบวนการบริหารจัดการหลักสูตร